موقعیت جغرافیایی
شهرستان رباط کریم در جنوب غربی استان تهران واقع شده و با وسعتی معادل ۲۷۵ کیلومتر مربع در طول جغرافیایی۵۱:۴ و عرض جغرافیایی ۳۵:۲۸ قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۰۵۰ متر می باشد.این شهرستان از شمال به شهرستان شهریار از جنوب به شهرستان های ری و اسلامشهر از شرق به شهرستان بهارستان و از غرب به شهرستان زرندیه از توابع استان مرکزی محدود است.
پیشینه تاریخی
شهرستان رباط کریم از هزاران سال قبل،از مراکز مهم تمدن و زندگی بوده است.آثار متعدد باستانی که در سال ۱۳۶۹ و اواخر سال ۱۳۷۳ در حوالی رباط کریم از شش هزار سال قبل تا دوران قاجاریه به دست آمده است ، مؤید این مدعاست .کارشناسان باستان شناسی و میراث فرهنگی بر این باورند که در حوالی بازارک در محلی معروف به (چاله بازارک)روستا یا شهری در زیر خاک مدفون است.
به دلیل واقع شدن رباط کریم بر سر راه جاده ابریشم و راه زیارتی خراسان به بغداد و همچنین انتخاب تهران به عنوان پایتخت توسط آغا محمد خان قاجار،کهن ترین و بی نظیر ترین کاروانسراهای ایران مانند کاروانسرای سنگی و کاروانسرای حاج کمال (متعلق به خواجه کمال خواجه حرمسرای فتحعلی شاه قاجار)در این منطقه ساخته شده است.
آثار باستانی و میراث فرهنگی
شواهد و قراین موجود حکایت از ساخت چهار دروازه در جهات اربعه آبادی رباط کریم در ۲۸۰ سال قبل دارد که یکی از دوازه ها تا چندی پیش در غرب رباط کریم و جوار امامزاده محمد تقی (ع) قابل مشاهده بوده است. وجود ۷ مقبره امامزاده و بقعه پیامبر لوط نشانگر آن است که در صدر اسلام یا پس از آن رباط کریم موقعیت اجتماعی و سکونتی داشته است که محل اقامتگاه موقت آنها بوده و پس از فوت شان در این محل دفن شده اند.
شهرستان رباط کریم در مجموع دارای ۴۳ اثر فرهنگی و تاریخی و ۱۷ اثر ثبت ملی می باشد که شامل کاروانسراها،بقاع متبرکه،امامزادگان،تپه های باستانی،یخدان،آسیاب آبی،قلعه و... می باشد که همگی مبین سابقه کهن این منطقه بوده است.
سابقه تأسیس شهرستان و تغییر در تقسیمات سیاسی
رباط کریم تا قبل از سال ۱۳۵۹ به صورت دهستانی از توابع شهرستان کرج بوده و سپس در حوزه تقسیمات سیاسی همان شهرستان به بخش ارتقاء یافته است و پس از انتزاع بخش شهریار از کرج و تاسیس شهرستان شهریار،در سال ۱۳۶۸ به عنوان بخشی از توابع شهرستان شهریار تعریف شده است.
درسال ۱۳۷۵ تاسیس شهرستان رباط کریم با دو بخش مرکزی و گلستان و چهار دهستان منجیل آباد،امامزاده ابوطالب،اسماعیل آباد و میمنت آباد به تصویب هیئت وزیران رسیده است . درسال ۱۳۸۱ بخش بوستان به مرکزیت نسیم شهر نیز تاسیس و به بخش های این شهرستان افزوده شده است. در اواخر سال ۱۳۸۹ نیز با انتزاع بخش های گلستان و بوستان از رباط کریم و تاسیس شهرستان بهارستان،تقسیمات سیاسی شهرستان مجدداٌ دستخوش تغییر شده است.
درحال حاضر شهرستان رباط کریم دارای یک بخش (بخش مرکزی)،سه شهر رباط کریم ، نصیرشهر و شهر جدید پرند و سه دهستان (منجیل آباد، امامزاده ابوطالب و وهن آباد)مشتمل بر ۱۴ روستا می باشد.
ساختار اجتماعی
براثر پدیده مهاجرت طی سه دهه گذشته جمعیت شهرستان از ۲۰۰۰۰ نفر در سال ۱۳۶۵ به ۳۰۰۰۰۰ نفر (با احتساب جمعیت جدید ساکن در پرند) در سال ۱۳۹۲ رسیده است یعنی در طول ۲۷ سال جمعیت شهرستان ۱۴ برابر شده و به عبارتی ۱۴۰۰ درصد رشد نشان می دهد که در نوع خود کم نظیر است.
استمرار مهاجرت از استان های مختلف کشور به ویژه استان های آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، همدان، گیلان، مازندران، کرمانشاه، لرستان و یزد به منطقه، ترکیب متنوعی از جمعیت را به وجود آورده و با ایجاد بافت ناهمگون و اجتماعی و فرهنگی ،تعدد قومی و قبیله ای، شکل گیری خرده فرهنگ ها و... منجر به شرایط ناپایدار اجتماعی شده است.
از نظر ترکیب جمعیتی،ساکنین شهرستان را ۷۵درصد آذری زبان،۲۰درصد سایر اقوام کرد ،لر، گیلک ، مازنی و... و ۱۰درصد افراد بومی تشکیل می دهند.
قرار داشتن اکثریت ساکنین در دهکهای پائین اقتصادی،سکونت اقشار کارگری،عدم تعلقات محیطی و اقتصادی،وجود کاستی های خدماتی به ویژه در حوزه فرهنگی از جمله مهمترین ویژگی های ساختار اجتماعی شهرستان رباط کریم هستند.
صرف نظر از ترکیب جمعیتی متأثر از مهاجرت که به زبان گویش زادگاه (مبداء مهاجرت) تکلم می نمایند، مردم بومی شهرستان به زبان فارسی یا آذری تکلم می کنند.به گونه ای که ساکنین شهر رباط کریم و دهستان های وهن آباد و امامزاده ابوطالب به زبان فارسی و بخش عمده نصیرشهر و دهستان منجیل آباد به زبان ترکی محاوره می نمایند.
ساختار سیاسی
درشهرستان رباط کریم احزاب و تشکل های دارای مجوز که به صورت رسمی ، تشکیلاتی وسازماندهی شده و در قالب کارهای حزبی فعالیت نمایند ، وجود ندارد.انجمن اسلامی معلمان که با عضویت جمعی از نیروهای انقلابی با گرایشات اصلاح طلبی تشکیل شده و به واسطه فعالیت تعدادی از این افراد در صندوق قرض الحسنه ذخیره انقلاب اسلامی به گروه صندوق ذخیره انقلاب مشهور شده اند را می توان تنها تشکلی به حساب آورد که تا حدودی به صورت منسجم و همگرا در رویدادهای سیاسی ، اجتماعی و انتخاباتی نقش ایفاء می کنند.البته اعضای این تشکل هم طی سالهای اخیر از فعالیت های سیاسی فاصله گرفته و صرفاً در زمینه اقتصادی و مشارکت در امور عام المنفعه و خیریه فعالیت دارند.
اخیراً تقاضایی جهت ایجاد شعبه حزب مؤتلفه اسلامی در شهرستان واصل شده است که جهت طی مراحل قانونی به استانداری منعکس گردیده است.براساس سابقه فعالیت این افراد تعدادشان از انگشتان یک دست تجاوز نمی کند و در صورت انجام فرآیند های قانونی نیز اقبال چندانی برای فعالیت و تاثیرگذاری نخواهد داشت.
بدین ترتیب آنچه بیشتر در شهرستان رباط کریم بر روند فعالیت های سیاسی وانتخاباتی و نهایتاً بر نتیجه انتخابات تاثیرمی گذارد، همسو شدن و صف آرایی برخی جریانات و گروه های اجتماعی متأثر از تعلقات قومی و سیاسی متناسب با فضاهای سیاسی غالب در جامعه می باشد که با هدایت افراد شاخص و فعال در عرصه سیاسی و انتخاباتی شکل می گیرد.
در برخی موارد نیز افراد با گرایشات مختلف و به نمایندگی از برخی احزاب به صورت مقطعی به ویژه در زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فعالیت هایی را انجام می دهند و با خاتمه انتخابات و اعلام نتیجه به فعالیت های خود پایان می دهند و در هیچ دوره ای این گونه فعالیت ها استمرار و تداوم نداشته است.
احزاب و سمن ها
شهرستان رباط کریم دارای ۶ حزب به نام های: حزب همدلی مردم تحول خواه (همت)، آزادگی ایران اسلامی، جامعه اسلامی حامیان کشاورزان شهرستان رباط کریم، مجمع زنان اصلاح طلب شهرستان رباط کریم، ندای ایرانیان و اتحاد ملت ایران است.
هم چنین ۱۱ سازمان مردم نهاد (سمن) دارای مجوز از فرمانداری شهرستان با محوریت؛ پیشگیری و پیگیری اور فرهنگی، اجتماعی، آموزشی، مذهبی، پژوهشی، محیط زیست، بهداشتی و خیریه متشکل هاست از: انجمن مدیران جوان، یاس کبود مصلی، انجمن فرهنگ دوستان جوان، دور اندیشان علوی، موسسه سجا، انجمن آوای مهر هستیا، انجمن اندیشمندان جوان چیستا، رها یافتگان امید، موسسه طلیعه نور، موسسه خیریه صالحین منجیل آباد و انجمن خیریه کودکان چشم انتظار کمیل.
اهم تولیدات پوشاک، صنایع و کشاورزی شهرستان
تولیدی پوشاک گراد و lc man، تولید انواع جرثقیل سنگین. تولید کارتن. سردخانه ۳۵ هزار تنی. سیلو و انبار های ۴۵۰ هزار تنی. انواع محصولات کانی، پلیمری، پلاستیکی، لوازم خانگی و آشپزخانه. تولید ماشین آلات صنعتی. تولید دستگاه تهیه ماسک صنعتی. تولید مبلمان منازل، شهری و شهرک های صنعتی. ساخت پروفیل، آهن آلات، چدن، آلومینیوم. تولید انواع سازه های ساختمانی و اسکلتی. تولید سیم و تجهیزات برقی منازل و صنعتی. تولید خودکار، خمیر بازی و تجهیزات لوازم کودکان. مبل روستایی ایران. تولید انواع محصولات شیشه ای. تولید روزانه یک میلیون و ۵۰۰ عدد ماسک. تولید و تامین باطری خودرو. تامین تجهیزات ۲۰ صنعت هوایی و فضایی.
تخم مرغ تلاونگ. کاشت ۱۲۰هکتار زعفران و تولید سالیانه ۸۰۰ کیلوگرم. محصولات گوشتی رباط کریم. کشتارگاه صنعتی ۲ هزار راسی. پایتخت ۴ هزار هکتار باغات انگور با تولید ۶۰ هزار تن تولید سالیانه و دیگر موارد.
آمار جمعیتی
براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ ، جمعیت شهرستان رباط کریم ۲۹۱۵۱۵نفر اعلام شده است.از این تعداد ۱۰۵۳۹۳نفر در شهر رباط کریم ۲۸۶۳۳در نصیرشهر ۹۷۳۶۳نفر در شهر جدید پرند و ۶۰۰۱۴نفر در روستاهای تابعه ساکن هستند.